Onstabiel weer is een term die je vaak tegenkomt bij artikelen over noodweer of tijdens de weersvooruitzichten. Maar wat het precies inhoud word daarbij niet aangegeven. Voordat je het weer onstabiel mag noemen moet je het weer kunnen ‘meten’. Je moet de temperatuur van de luchtlagen en de luchtdruk meten, om precies te zijn. En dan word het toch al gauw een ingewikkeld verhaal.
Het recept voor onstabiel weer
Voordat je uitlegt wat onstabiel weer is moet je uitleggen wat stabiel weer is.
Stabiel weer
De atmosfeer bestaat uit verschillende lagen. Deze lagen hebben elk een eigen luchtdruk en temperatuur. Hoe hoger in de lucht, hoe lager de luchtdruk en hoe lager de temperatuur. Lucht met een andere luchtdruk en temperatuur zal altijd evenwicht zoeken met de lucht er omheen. Over het algemeen loop dat evenwicht zoeken soepel en is er niets aan de hand. Dat noemt men stabiel.
Vergelijk het met en kind aan een kant van de wip. Als aan de andere kant een ander kind gaat zitten zal de wip vrij makkelijk en rustig een evenwicht zoeken.
Onstabiel weer
Bij onstabiel weer word het evenwicht tussen koude lucht en warme lucht ook hersteld, maar omdat de verschillen zo groot zijn gaat dat evenwicht zoeken sneller en heviger.
Neem het zelfde kind op de wip, maar nu gaat er een grote en wel doorvoedde volwassene aan de andere kant zitten. Het effect is dat de wip in een klap omslaat. En hoe groter het verschil in gewicht tussen het kind en de volwassene, hoe groter de kans dat het kind gelanceerd word en van de wip valt.
Bij onstabiel weer heb je warme (lichte) lucht terwijl er een koude (zware) lucht tegen aan botst. Omdat warme lucht daardoor heel snel stijgt krijg je wrijving tussen droge en vochtige lucht. Dit veroorzaakt onweer. De warme lucht zorgt er in de hogere luchtlagen voor dat ijskristallen ontdooien. Dat veroorzaakt regen en hagel.
Hoe heviger het zoeken naar evenwicht, hoe meer koude lucht en warme lucht door elkaar geslingerd worden. Het gevolg is rolwolken en zelfs tornado’s als gevolg.
In Nederland is de kans op onstabiel weer groot. Vooral in de zomer en in het voorjaar. De temperatuur landinwaarts kan dan oplopen tot hoog boven de 30 graden, maar de lucht boven zee is veel koeler. Bij een zuidwesten of westen wind verdrijft deze koele lucht van boven zee de warme lucht boven land. Onstabiliteit is het gevolg.
Een makkelijke manier
Gelukkig is er ook een makkelijkere manier om te kunnen aangeven wanneer lucht onstabiel is. En dat is door gewoon naar buiten te gaan en naar de lucht te kijken. Als het al een paar dagen goed warm dag is (rond de 30 graden) en er zijn nauwelijks wolken aan de lucht dan kun je er op wachten. Een onbetekenend regengebied kan uitgroeien tot een monsterlijke bui.
Het makkelijke antwoord op wat onstabiele lucht is dus dat de kans op zware regenval, onweer, hagel toeneemt. En hoe warmer de temperatuur op de grond, hoe groter de kans dat er noodweer volgt, zelfs met een kleine kans op tornado’s aan toe!
